“Ik mag het stokje overnemen! De groepen studenten zijn inmiddels weer terug in Nederland en toen zij gingen, ben ik gekomen.”

Ik ben Hanneke Michel
Het meest wenselijk is wel dat ik mezelf eerst even voorstel: Hallo! Ik ben Hanneke, vierdejaars studente Sociaal Pedagogische Hulpverlening( SPH) aan de Hogeschool Utrecht. Sinds ik begon met SPH heb ik mijn zinnen gezet op het combineren van de opleiding met een mooie trip naar het buitenland. Afrika had hierbij mijn voorkeur. Waarom? Omdat ik had bedacht dat dit wel eens een plek zou zijn waar ik erg gelukkig kan worden. Vooral om wat ik gelezen en gehoord heb over de mensen, de omgeving, de cultuur, etcetera, etcetera. Daarnaast wil ik zo veel mogelijk van de wereld zien en toen de kans er was om hier tijdens mijn studie al aan te beginnen, heb ik die voor honderd procent aangegrepen!

Werken voor Health Promoters
Ik neem het in de komende reeks blogs over van de studenten uit Utrecht en Rotterdam door updates te posten over mijn werk voor de Health Promoters. De insteek zal echter iets anders zijn en de aard daarvan ligt in mijn doel. Ik ben hier namelijk niet om een stage te lopen, maar om een afstudeeronderzoek te doen. De afstudeerperiode van SPH valt in de laatste twee blokken van jaar vier wat inhoudt dat je van halverwege januari tot en met mei bezig bent met het uitvoeren van een praktijkonderzoek. Ik wilde voor mijn afstuderen gaan en niet voor een stage zodat ik op deze manier over een langere periode iets kan opzetten. 26 januari heb ik voet op Zuid-Afrikaanse grond gezet en heb meteen die week kennisgemaakt met de Health Promoters. Ik kan lang (erg, erg lang) uitweiden over die eerste dagen, maar het wordt samengevat in een combinatie van weinig slaap, wijnproeverijen, hikes (Lion’s Head, Tafelberg 2x en Kaap de Goede Hoop zijn al bestormd), het strand, het uitproberen van zoveel mogelijk koffiezaakjes (de oploskoffie uit de supermarkt is niet te hakken en tja, je moet toch wat), VEEL indrukken en verbazing over zowel de waanzinnige schoonheid van Kaapstad en omgeving, als het enorme contrast tussen arm en rijk.

Open armen
Mijn moeder had me al gewaarschuwd: Afrika zal je met open armen ontvangen. Ze had (uiteraard) helemaal gelijk. De mensen zijn ontzettend vriendelijk, nemen de tijd voor je en zijn geïnteresseerd in wie je bent. De manier van communiceren valt me meteen op: Afrikanen vertellen verhalen. Het enige wat ik kan doen, is luisteren en genieten. Ze vertellen vol overgave, emotie, handgebaren en staan er echt. Dit gaat de smalltalk bij de bakker in Nederland volledig voorbij. Afrikanen ontmoeten je en draaien hun hele lichaam naar je toe. Ze staan niet met hun telefoon te friemelen tijdens
gesprekken en knuffelen je na één ontmoeting. De warmte is voelbaar en dat komt niet (alleen) van de zon die dagelijks enthousiast schijnt.

Mama Kopo
Voor mijn afstudeeronderzoek ben ik gekoppeld aan senior Health Promoter Mama Kopo. Zij werkt in de enorme township Langa, op een kwartiertje rijden van Kaapstad. In Langa is een groot centrum met een fitnessruimte, een grote gymzaal, een kantine, sanitaire voorzieningen, een kantoor en een vergaderruimte. Dit centrum wordt gebruikt voor allerlei doeleinden. Ik zal hier voornamelijk werken met een groep jongens die dagelijks van de gymzaal gebruik maakt om te voetballen. Deze jongens zijn tussen de 18-30 jaar oud en komen allemaal uit de townships en de omgeving van Langa. Binnen deze communities in de townships heb ik gemerkt dat er veel eenheid heerst; de warmte waar ik eerder over schreef is zó aanwezig. Maar opgroeien in een township betekent ook opgroeien op een plek waar armoede, criminaliteit, slechte voorzieningen en de naweeën van de apartheid aan de orde van de dag zijn. Dit heeft er helaas voor veel jongeren voor gezorgd dat ze kiezen voor “het snelle geld”: crime-rates zijn hoog, net als alcohol en drugsgebruik. Veel zijn drop-outs en hebben momenteel geen werk. Dit betekent dat het voetballen het enige is wat ze om handen hebben en
dat ze daarnaast veel op straat hangen. Mijn werk met deze jongens gaat zich richten op het “herpakken” van de focus op de belangrijke dingen in hun leven. Naast de afleidingen van de straat
proberen we (Mama Kopo en ik) de jongens te benaderen om uiteindelijk door middel van gesprekken er achter te komen welke doelen ze hebben en wat ze willen bereiken.

Preventie door educatie
Hier ben ik mee begonnen door de eerste paar dagen zoveel mogelijk jongens individueel te spreken, mezelf voor te stellen en ze te informeren over het werk van de Health Promoters. In dit centrum wordt namelijk door Mama Kopo vanaf volgende week dagelijks les gegeven; educatie over HIV/AIDS, diabetes, hygiëne en andere zaken die preventie tegen deze ziektes bieden en kennis er over verspreiden. Mijn taak zal zijn om na elke les met een groep jongens bij elkaar te gaan zitten en het te hebben over andere essentiële zaken in het leven, zoals het nastreven van je doelen, ontwikkelen van je talenten en persoonlijke groei. Uit de gesprekken die ik tot nu toe met ze heb gevoerd, komen als belangrijkste doelen naar voren: het afmaken van high school, naar de universiteit of werk vinden. Dit zal worden opgedeeld in kleinere doelen zoals het opstellen van een degelijk cv. Met deze kleine stappen zal ik ze gaan ondersteunen. Zoals Mama Kopo het mooi kon uitleggen: Ik ga ze de “tools” geven zodat ze daarmee zelf aan de slag kunnen. Empowerment is hierbij een belangrijk begrip: de jongens helpen om zichzelf te helpen. Ik heb tot nu toe gemerkt dat de jongens enthousiast zijn om iets te starten. Het komt op me over alsof het werk voor de Health Promoters voor het oprapen ligt en dat er alleen niet genoeg manschappen zijn om het op te pakken. De jongens zijn zo vriendelijk en reageren erg goed, misschien wel tegen mijn verwachting in. Het is moeilijk te verkroppen dat, zonder een kleine externe stimulans van een Health Promoter, ze op straat zouden blijven hangen en niet de switch zouden maken en kiezen voor zichzelf. Dit is het schrijnende verschil met de mogelijkheden die we bijvoorbeeld in Europa hebben. We zijn zo gewend om te knokken voor een goede toekomst omdat het allemaal gefaciliteerd wordt: van onderwijsplicht tot studiefinanciering, huurtoeslag en ga zo maar door. Alle randvoorwaarden zijn er. Ik merk dat ik in Zuid-Afrika een stap terug moet denken: het heft wordt hier in handen genomen door kleinere ngo’s die deze randvoorwaarden zelf moeten scheppen of mensen empoweren om dit te doen. Al met al meer dan genoeg stof tot nadenken. Ik zal jullie regelmatig up to date proberen te houden over mijn werkzaamheden in de hoop hier ook maar een beetje van te kunnen overbrengen.

Tot de volgende keer!